Hista.pun.pl

Rada Pięciuset (Boule) nadawała rytm wszystkim oficjalnym działaniom ateńskiej demokracji. Na zgromadzeniach w każdym ze 139 demów zgłaszali się kandydaci do Rady. Wiek kandydata minimum 30 lat. W centralnym losowaniu wyłaniano 1000 osób. Spośród nich losowano 500 radnych (bouleutes), pozostali byli jako zmiennicy. W ten sposób każdy radny miał swojego zmiennika, na wypadek śmierci lub niepowodzenia w procedurze dokimazji. W Radzie każda z fyl była reprezentowana po równo, każdy dem był reprezentowany proporcjonalnie do liczby jego obywateli. Kadencja Rady trwała rok. Ogólną zasadą obsadzania ateńskich urzędów było, że nie wolno powtórnie obsadzić urzędu tą samą osobą. W przypadku Rady czasem pozwalano pełnić urząd radnego dwa razy, lecz nie pod rząd, bo z racji dużej liczebności Rady mogłoby zabraknąć chętnych. Rada była podzielona na 10 prytanii, po 50 osób każda. Prytanie opowiadały fylom (jednostkom administracji terenowej) - 10 prytanii odpowiadało 10 fylom. Rok urzędowego kalendarza dzielił się na 12 miesięcy, niezależnie od tego na 10 prytanii. Prytania kalendarzowa to okres sprawowania przewodnictwa w Radzie przez jedną prytanię-podgrupę. O kolejności następujących po sobie prytanii decydował los. 1/3 członków każdej prytanii urzędowała permanantnie w Tholosie. Przewodniczącym, Rady z Tholosu (epistates) można było być tylko przez jeden dzień i tylko raz w życiu. Funkcje epistatesa były głównie reprezentacyjne, był także powiernikiem pieczęci, kluczy do państwowych skarbców i archiwów. Był to urząd jakby głowy państwa. W ten sposób wcielano jedną z kluczowych zasad funkcjonowania polis, polegającej na rotacyjności obywateli w sprawowaniu urzędów. Rada obradowała codziennie, z wyjątkiem większości świąt i tzw. dni zakazanych. Szczególnym tematem obrad Rady były finanse i polityka zewnętrzna. W Radzie mógł wystąpić każdy obywatel za zgodą prytanów, lecz bez formalnego prawa wniesienia wniosku. Mógł to zrobić za niego buleuta. Wyjątek to stratedzy, którzy mogli zabierać głos z własnej inicjatywy i zgłaszać wnioski. Zadaniem Rady było wyznaczać porządek obrad Zgromadzenia, ustalać hierarchię spraw do debaty, w porozumieniu z urzędnikami czuwała nad wykonaniem uchwał. Szczególne uprawnienia miała w sferze finansów, polityki zagranicznej (ale nie mogła wypowiadać wojen), nadzoru administracji, sądzenia obywateli. De facto między sesjami Ekklezji rozstrzygano w Radzie wiele kwestii leżących w kompetencji Zgromadzenia, ale wymagających rozstrzygnięć na bieżąco. Większość decyzji i działań Rady wymagała akceptacji Zgromadzenia, ale i tak mogła ona prowadzić wiele działań samodzielnie, a jej (Rady) uprawnienia i faktyczny zakres prac były szerokie. W Radzie Pięciuset sporządzano uchwałę wstępną (probouleuma). Zgromadzeniu Ludowemu nie wolno było nic uchwalać bez uchwały wstępnej. Każdy wniosek, zanim trafił przed Zgromadzenie, był dyskutowany w Radzie. Rada mogła sformułować wniosek w sposób zamknięty albo otwarty. Jeśli wniosek był otwarty, Zgromadzenie w drodze debaty mogło dokonywać swobodnie zmian w pierwotnej wersji, dopracowywać go. W przypadku wniosku zamkniętego, Zgromadzenie mogło wniosek tylko przyjąć lub odrzucić. To było oczywiste pole do manipulacji ze strony Rady, ale ewentualna próba manipulacji mogła spotkać się z ostrym sprzeciwem ze strony uczestników Zgromadzenia, dlatego roli Rady nie można traktować jako faktycznego ograniczenia demokracji. Pozycja Rady w ustroju Aten była potężna, jednak w praktyce nie stanowiła zaprzeczenia demokracji, zwłaszcza że sama była organem bardzo demokratycznym, tak od strony rekrutacji członków, jak i funkcjonowania.