Hista.pun.pl

Cywilizacja egipska lub też cywilizacja starożytnego Egiptu to wysoko rozwinięta kultura w dolinie Nilu z całym wachlarzem osiągnięć technicznych, naukowych, politycznych i kulturowych, która trwała ponad 3500 lat. Państwo to rozwinęło się dzięki corocznym, regularnym (a co za tym idzie dającym się przewidzieć) wylewom Nilu, który przynosił żyzne muły zapewniające przy odpowiednim nakładzie sił i środków oraz odpowiedniej organizacji dwukrotne, wysokie plony w ciągu roku. Dzięki tak sprzyjającym warunkom rolnictwo, które stanowiło podstawowe zajęcie ludności, zapewniało nadwyżki żywności, co pozwalało na jej magazynowanie na okresy nieurodzaju oraz na eksport. Równocześnie, od początku IV tysiąclecia p.n.e., posługiwano się w Egipcie żaglowymi łodziami do transportu materiałów po Nilu i opanowano obróbkę miedzi. Pod koniec tego tysiąclecia zaczęto stosować pismo hieroglificzne, które zostało ponownie odczytane w 1822 r. przez Jeana Françoisa Champolliona, dzięki czemu historia starożytnego Egiptu jest już dobrze znana.

Bogowie

W całym Egipcie czczono około 800 różnych bogów, lecz większość z tych kultów miała charakter miejscowy. Istniały tam trzy najważniejsze systemy kosmogoniczno-religijne: heliopolitański, hermopolitański i memficki.
Kapłani heliopolitańscy dążyli do nadania religii egipskiej charakteru solarnego. Utożsamiali oni Horusa z bogiem słońca Re. W systemie heliopolitańskim najważniejsza była enneada (tzw. „jedenastka heliopolitańska”) – czyli 11 najwyższych bóstw:

Atum – (uważany za Atum-Re) bóg zachodzącego słońca,
Amon - bóg skrytości, Amon znaczy Ukryty,
Re – bóg słońca, stwórca i pan wszechświata, nieba,
Szu – bóg powietrza,
Tefnut – bogini wilgoci,
Geb – bóg będący uosobieniem ziemi,
Nut – bogini będąca uosobieniem sklepienia niebieskiego,
Ozyrys – bóg śmierci, płodnej natury i odrodzonego życia, sędzia zmarłych, władca ziemi, podziemi i Krain Nieśmiertelnych,
Set – władca burz i piorunów (wrogi Horusowi),
Neftyda – żona Setha, siostra Ozyrysa,
Izyda – lokalna bogini miłości, nieba, magii, czarów, kobiet i dzieci, żona Ozyrysa, matka Horusa.
W teologicznym systemie kapłanów z Hermopolis (system hermopolitański), pozostających w opozycji do systemu heliopolitańskiego, występują cztery pary bogów:
Nun i Naumet – uosobienie ( personifikacja) oceanu.
Huh i Hauhet – uosobienie wody i ruchu.
Kuk i Kauket – uosobienie ciemności panującej w pierwotnej przestrzeni.
Nat i Niau lub Amon i Amaunet.
Główną rolę w systemie memfickim odgrywała triada bogów, określana stąd triadą memficką:
Ptah – bóg stwórca
Sechmet – bogini wojny
Nefertum – bóg ziemi
Inni bogowie, których kult był powszechny, to:
Anubis – bóg zmarłych, strażnik cmentarzy, patron mumifikacji,
Aton – bóstwo słońca,
Bastet – bogini miłości, płodności i domu, również opiekunka kotów,
Bes – bóstwo ogniska domowego,
Chepri – bóstwo popychające tarczę słoneczną,
Chnum – pradawny bóg górnego Nilu, stwórca ludzi, miał na kole garncarskim ulepić człowieka,
Chonsu – bóg Księżyca, syn Amona i Mut, razem tworzyli triadę bóstw,
Hathor – bogini nieba, miłości i radości,
Horus – bóstwo Nieba i opiekun faraonów, syn Ozyrysa i Izydy,
Maat (Mayet) – bogini ładu, porządku, prawa i sprawiedliwości,
Min – bóstwo miasta Koptos, bóg urodzaju,
Montu – bóg wojny, uosobienie Horusa pod postacią boga zła koniecznego,
Renenutet – bogini żniw i płodów,
Seszat – bogini pisma, opiekunka kanałów królewskich,
Sobek – bóg wód,
Sokar – bóstwo zachodniej nekropolii,
Tatenen – bóstwo wód praoceanu,
Tawaret – bóstwo opiekuńcze kobiet rodzących dzieci,
Thot (Tot) – bóg Księżyca, władca czasu, bóstwo mądrości i nauki – wynalazca pisma (hieroglificznego), posłaniec bogów,
Wadżet – patronka Dolnego Egiptu.

Amenhotep IV zniósł kult boga Amona i zastąpił go kultem Atona, boga tarczy słonecznej. Chcąc oddać cześć temu bogu,faraon przyjął imię Echnaton, co oznacza ,,światłość Atona".